DOHA – De terroristische aanval op de concertzaal Crocus City Hall in een buitenwijk van Moskou kwam niet onverwacht. Het Kremlin wees waarschuwingen van Amerikaanse inlichtingendiensten over een op handen zijnde aanval door ‘extremisten’ van de hand, mogelijk om de schuld op een handige zondebok te kunnen schuiven toen de aanval daadwerkelijk plaatsvond.
De moord op 137 concertbezoekers is slechts de laatste gruweldaad in een tien jaar durende strijd tussen Islamitische Staat (ISIS) en Rusland. De teerling werd geworpen op 30 september 2015, toen Rusland ingreep in Syrië om het instortende regime van Bashar al-Assad te steunen. ISIS-agenten reageerden een maand later door de Egyptische luchthaven Sharm El-Sheikh te infiltreren en een bom te plaatsen op een Russische Airbus, waarbij alle 224 passagiers en bemanningsleden omkwamen.
Als vergelding zou Rusland in september 2017 naar verluidt de voormalige ‘oorlogsminister’ van ISIS hebben gedood, Gulmurod Khalimov, die ooit commandant was van de speciale politie-eenheden van het ministerie van Binnenlandse Zaken van Tadzjikistan en die tijdens de Tadzjiekse burgeroorlog aan de zijde van de Russische strijdkrachten had gevochten. Alle vermeende aanvallers van de Crocus City Hall komen uit Tadzjikistan.
De in Syrië gevestigde ‘provincies’ van ISIS – zoals het ter ziele gegane Homs en Raqqa – vochten in tientallen gevechten tegen Russische geregelde en ongeregelde troepen, waaronder het huurlingenleger Wagner Group, vooral in Palmyra in 2015, 2016 en 2017. De gevechten in december 2016 waren bijzonder pijnlijk voor de Russische president Vladimir Poetin, omdat ISIS-troepen de stad heroverden op zijn troepen en bondgenoten.
Tussen 2015 en 2024 heeft Rusland veel verklaarde vijanden van ISIS gesteund. Dit omvat militaire en inlichtingencoördinatie met Hezbollah, politieke steun voor Hamas en politieke, inlichtingen- en mogelijk militaire steun voor de Taliban. Alle drie deze organisaties vochten verbeten gevechten uit tegen ISIS-‘provincies’ en -cellen in Libanon, Syrië, Gaza en Afghanistan.
De Wagner Group en zijn opvolger in Afrika, het zogenoemde Africa Corps, hebben ook tegen ISIS gevochten in Libië, Mozambique en Mali. ISIS-Khorasan (ISIS-K), de tak waarvan wordt vermoed dat zijn medewerkers de aanslag op de Crocus City Hall hebben gepleegd, is voornamelijk actief in Afghanistan en Pakistan. De Khorasan-’provincie’ ontstond formeel in januari 2015, toen overlopers van de Taliban en andere groepen trouw beloofden aan ISIS.
Net als andere relatief grote ISIS-provincies is ISIS-K een militaire organisatie ter grootte van een brigade die gevochten heeft tegen bijna elke staat en niet-statelijke strijdkracht in of grenzend aan haar werkgebied. Zij voerde in augustus 2021 een zelfmoordaanslag uit waarbij dertien Amerikaanse militairen en ten minste 169 Afghanen omkwamen in Kabul, tijdens de terugtrekking van de VS uit Afghanistan; een aanval op de Russische ambassade in Kabul waarbij twee personeelsleden omkwamen in september 2022; en, in januari, naar verluidt, een dubbele zelfmoordaanslag op een ceremonie in Iran ter herdenking van de dood van generaal-majoor Qassem Suleimani.
De manier waarop ISIS oorlog voert combineert vakkundig conventionele, guerrilla- en terroristische tactieken. Ondanks het feit dat ISIS alom gehaat wordt, in de minderheid is en veel minder wapens heeft, is ISIS erin geslaagd om op een gegeven moment ruim 120 steden en dorpen, van de zuidelijke Filippijnen tot West-Afrika, te bezetten, en heeft het oorlogen met bijna tachtig staten overleefd. De hybride oorlogsoperaties van Rusland op de Krim en in de Donbas in 2014 leken in veel opzichten op de tactieken die ISIS gebruikte om Raqqa en andere steden te bezetten in 2013.
Maar ISIS-leiders zijn slechte strategen, zonder een levensvatbare militaire aanpak, omdat hun doelwitten variëren van Al Qaida en de Taliban tot de Verenigde Staten en hun bondgenoten. Iran en Rusland vallen hier ook onder.
Maar Rusland onder Poetin heeft een geschiedenis van ‘false-flag’-operaties, waarvan de Ryazan-aanval in september 1999 misschien wel de bekendste is. Dat incident, dat zich afspeelde tegen de achtergrond van een reeks dodelijke bomaanslagen in Moskou en andere Russische steden, riep diepgaande vragen op over de betrokkenheid van Poetin bij daden van staatsterrorisme, ogenschijnlijk om de escalatie van militaire acties in Tsjetsjenië te rechtvaardigen en zo de macht te consolideren.
Fast forward naar maart 2024. Hoewel een basis van de Russische Nationale Garde (Rosgvardiya) slechts drie kilometerverwijderd is van de locatie van de Crocus City Hall, duurde het ruim negentig minuten voordat de veiligheidstroepen gemobiliseerd waren, ondanks de waarschuwingen voor mogelijke aanvallen die het Kremlin had ontvangen. Of dit nu incompetentie of een samenzwering is, Poetin lijkt al besloten te hebben waar de schuld ligt: in Oekraïne.
Dode lichamen en een afgebrand amusementscomplex in de Russische hoofdstad, slechts een paar dagen na de ‘herverkiezing’ van Poetin, ogen niet alleen vreselijk slecht. Ze zijn het gevolg van veiligheidslekken, falende inlichtingendiensten, politieke zelfgenoegzaamheid en mogelijk nog erger. Maar het Kremlin lijkt vastbesloten zijn enorme propaganda-apparaat te gebruiken om Oekraïne de schuld te geven.
Hoewel Rusland in de winter het operationele initiatief heeft heroverd, heeft het zijn strategische doelen in Oekraïne nog lang niet bereikt. Na achttien maanden, honderdduizenden Russische slachtoffers en honderden miljarden dollars die zijn uitgegeven, heeft Rusland nog steeds niet het volledige grondgebied van de ‘geannexeerde’ regio’s onder controle.
Voor grootschalige offensieve manoeuvres heeft Rusland meer mankracht, meer binnenlandse middelen en minder lokaal verzet – civiel of gewapend – nodig. Poetin, een voorbeeldige cynicus, heeft de aanval op de Crocus City Hall misschien wel laten plaatsvinden zodat hij die kon gebruiken om de massamobilisatie te bevorderen, de binnenlandse steun voor de oorlog te versterken en de oppositie tegen zijn bewind nog moeilijker te maken. Net als ISIS lijkt Poetins oorlog tegen Oekraïne te blijven voortduren en zich uit te breiden.
Vertaling: Menno Grootveld
DOHA – De terroristische aanval op de concertzaal Crocus City Hall in een buitenwijk van Moskou kwam niet onverwacht. Het Kremlin wees waarschuwingen van Amerikaanse inlichtingendiensten over een op handen zijnde aanval door ‘extremisten’ van de hand, mogelijk om de schuld op een handige zondebok te kunnen schuiven toen de aanval daadwerkelijk plaatsvond.
De moord op 137 concertbezoekers is slechts de laatste gruweldaad in een tien jaar durende strijd tussen Islamitische Staat (ISIS) en Rusland. De teerling werd geworpen op 30 september 2015, toen Rusland ingreep in Syrië om het instortende regime van Bashar al-Assad te steunen. ISIS-agenten reageerden een maand later door de Egyptische luchthaven Sharm El-Sheikh te infiltreren en een bom te plaatsen op een Russische Airbus, waarbij alle 224 passagiers en bemanningsleden omkwamen.
Als vergelding zou Rusland in september 2017 naar verluidt de voormalige ‘oorlogsminister’ van ISIS hebben gedood, Gulmurod Khalimov, die ooit commandant was van de speciale politie-eenheden van het ministerie van Binnenlandse Zaken van Tadzjikistan en die tijdens de Tadzjiekse burgeroorlog aan de zijde van de Russische strijdkrachten had gevochten. Alle vermeende aanvallers van de Crocus City Hall komen uit Tadzjikistan.
De in Syrië gevestigde ‘provincies’ van ISIS – zoals het ter ziele gegane Homs en Raqqa – vochten in tientallen gevechten tegen Russische geregelde en ongeregelde troepen, waaronder het huurlingenleger Wagner Group, vooral in Palmyra in 2015, 2016 en 2017. De gevechten in december 2016 waren bijzonder pijnlijk voor de Russische president Vladimir Poetin, omdat ISIS-troepen de stad heroverden op zijn troepen en bondgenoten.
Tussen 2015 en 2024 heeft Rusland veel verklaarde vijanden van ISIS gesteund. Dit omvat militaire en inlichtingencoördinatie met Hezbollah, politieke steun voor Hamas en politieke, inlichtingen- en mogelijk militaire steun voor de Taliban. Alle drie deze organisaties vochten verbeten gevechten uit tegen ISIS-‘provincies’ en -cellen in Libanon, Syrië, Gaza en Afghanistan.
De Wagner Group en zijn opvolger in Afrika, het zogenoemde Africa Corps, hebben ook tegen ISIS gevochten in Libië, Mozambique en Mali. ISIS-Khorasan (ISIS-K), de tak waarvan wordt vermoed dat zijn medewerkers de aanslag op de Crocus City Hall hebben gepleegd, is voornamelijk actief in Afghanistan en Pakistan. De Khorasan-’provincie’ ontstond formeel in januari 2015, toen overlopers van de Taliban en andere groepen trouw beloofden aan ISIS.
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
Net als andere relatief grote ISIS-provincies is ISIS-K een militaire organisatie ter grootte van een brigade die gevochten heeft tegen bijna elke staat en niet-statelijke strijdkracht in of grenzend aan haar werkgebied. Zij voerde in augustus 2021 een zelfmoordaanslag uit waarbij dertien Amerikaanse militairen en ten minste 169 Afghanen omkwamen in Kabul, tijdens de terugtrekking van de VS uit Afghanistan; een aanval op de Russische ambassade in Kabul waarbij twee personeelsleden omkwamen in september 2022; en, in januari, naar verluidt, een dubbele zelfmoordaanslag op een ceremonie in Iran ter herdenking van de dood van generaal-majoor Qassem Suleimani.
De manier waarop ISIS oorlog voert combineert vakkundig conventionele, guerrilla- en terroristische tactieken. Ondanks het feit dat ISIS alom gehaat wordt, in de minderheid is en veel minder wapens heeft, is ISIS erin geslaagd om op een gegeven moment ruim 120 steden en dorpen, van de zuidelijke Filippijnen tot West-Afrika, te bezetten, en heeft het oorlogen met bijna tachtig staten overleefd. De hybride oorlogsoperaties van Rusland op de Krim en in de Donbas in 2014 leken in veel opzichten op de tactieken die ISIS gebruikte om Raqqa en andere steden te bezetten in 2013.
Maar ISIS-leiders zijn slechte strategen, zonder een levensvatbare militaire aanpak, omdat hun doelwitten variëren van Al Qaida en de Taliban tot de Verenigde Staten en hun bondgenoten. Iran en Rusland vallen hier ook onder.
Maar Rusland onder Poetin heeft een geschiedenis van ‘false-flag’-operaties, waarvan de Ryazan-aanval in september 1999 misschien wel de bekendste is. Dat incident, dat zich afspeelde tegen de achtergrond van een reeks dodelijke bomaanslagen in Moskou en andere Russische steden, riep diepgaande vragen op over de betrokkenheid van Poetin bij daden van staatsterrorisme, ogenschijnlijk om de escalatie van militaire acties in Tsjetsjenië te rechtvaardigen en zo de macht te consolideren.
Fast forward naar maart 2024. Hoewel een basis van de Russische Nationale Garde (Rosgvardiya) slechts drie kilometerverwijderd is van de locatie van de Crocus City Hall, duurde het ruim negentig minuten voordat de veiligheidstroepen gemobiliseerd waren, ondanks de waarschuwingen voor mogelijke aanvallen die het Kremlin had ontvangen. Of dit nu incompetentie of een samenzwering is, Poetin lijkt al besloten te hebben waar de schuld ligt: in Oekraïne.
Dode lichamen en een afgebrand amusementscomplex in de Russische hoofdstad, slechts een paar dagen na de ‘herverkiezing’ van Poetin, ogen niet alleen vreselijk slecht. Ze zijn het gevolg van veiligheidslekken, falende inlichtingendiensten, politieke zelfgenoegzaamheid en mogelijk nog erger. Maar het Kremlin lijkt vastbesloten zijn enorme propaganda-apparaat te gebruiken om Oekraïne de schuld te geven.
Hoewel Rusland in de winter het operationele initiatief heeft heroverd, heeft het zijn strategische doelen in Oekraïne nog lang niet bereikt. Na achttien maanden, honderdduizenden Russische slachtoffers en honderden miljarden dollars die zijn uitgegeven, heeft Rusland nog steeds niet het volledige grondgebied van de ‘geannexeerde’ regio’s onder controle.
Voor grootschalige offensieve manoeuvres heeft Rusland meer mankracht, meer binnenlandse middelen en minder lokaal verzet – civiel of gewapend – nodig. Poetin, een voorbeeldige cynicus, heeft de aanval op de Crocus City Hall misschien wel laten plaatsvinden zodat hij die kon gebruiken om de massamobilisatie te bevorderen, de binnenlandse steun voor de oorlog te versterken en de oppositie tegen zijn bewind nog moeilijker te maken. Net als ISIS lijkt Poetins oorlog tegen Oekraïne te blijven voortduren en zich uit te breiden.
Vertaling: Menno Grootveld